درمان امراض چشم در طب سنتی

کسانى که مایلند چشمانشان سالم باشد بایستى نکات زیر را رعایت کنند.
۱ – به جسم سفید و خیلى شفاف نگاه نکنند.
۲ – از نگاه کردن به خطوط ریز و نقشه هاى خیلى دقیق که موجب صرف نور زیاد است خوددارى شود.
۳ – زیاد گریه نکنند.
۴ – جلوى آتش شدید ننشینند.
۵ – در آفتاب شدید و خورشید نگاه نکنند.
۶ – سعى کنند که باد قوى به چشم برخورد ننماید (مثل موتور سوارى و غیره ).
۷ – به جسمى مدت زیاد بطور قائم نظر نیفکنند.
۸ – از ورود گرد و خاک و دود به چشم جلوگیرى کنند.
۹ – هواى بسیار گرم و هواى بسیار سرد و دیدن اشیاء روشن و درخشان که بازتاب آنها موجب آزار چشم گردد مثل آینه ایکه مقابل آفتاب گرفته باشند و نور آنرا به چشم برسانند (خوددارى کنند)
۱۰ – از زیاد بر پشت خوابیدن و خواب در هنگام پرى شکم و غذاى غلیظ و دیر هضم و خیلى گرم مثل سیر و پیاز بپرهیزند زیرا موجب زیان چشم است .
۱۱ – خوردن بیش از اندازه نمک و طعام شور
۱۲ – زیاد بیدارى و زیاد خوردن در شب
۱۳ – جلوگیرى از بیوست شدید.
نافعات چشم عبارتند از:
۱ – سر را در آب شیرین و صاف فرو بردن و چشم در آن آب باز کردن .
۲ – سرمه و توتیا به آب بادیان یا آب مرنجوش و مرزنجوش پروره در چشم کشیدن .
۳ – چون چشم از اعضاى مرطوب است و اکثر رطوبت و سردى باعث ضعف آن مى شود لذا بایستى از سرمه خشک جلا دهنده چشم استفاده نمایند تا چشم سالم بماند.
۴ – با آب حضض در هر ماه سه بار چشم را بشویند.
۵ – رعایت حفظ محیط چشم یعنى مزاج چشم را به حالت طبیعى نگهداشتن براى این کار اگر مزاج چشم خشک باشد روغن بادام بنفشه یا روغن کدو در بینى بچکانند از سرمه مناسب نیز بکار برند اگر مزاج چشم گرم باشد اول باید آنرا با گلاب یا آب گشنیز یا با آمله بشویند سپس سرمه مناسب بکار برند و اگر مزاج چشم تر باشد به گلاب و سماق شسته سرمه کشند.
۶ – اگر در هنگام خواب هر روز به آب سرد بینى را بشویند چشم از بیشتر بیماریها در امان خواهد بود.
۷ – اگر مدتى پى در پى هر روز یک گرم آمله کوبیده در عسل حل کرده میل نمایند قوت چشمها زیاد مى گردد.
۸ – براى ورم ملتحمه شستشو با گل بنفشه یا نیلوفر یا گل سرخ نافع است ولى باید دانست که :
پاکسازى بدن از خلط غالب اصل و اساس درمان هر عضو بیمار است و براى ازدیاد بینیائى و تقویت چشم شستشو با گل گندم و خوردن آن براى این مطلب توصیه مى شود.
(جالینوس گفته است که نرم داشتن طبع و پاکسازى بدن از خلط غالب شرط اساسى معالجه است )
ورم ملتحمه در مزاجهاى دموى (پرخون )
انداختن اسپرزه به هنگام شب بر پشت چشم مفید است .
نسخه :
گل زوفا، مغز ناخنک ، بابونه ، برگ سیر یا دانه سیر را در آب جوشانده سر و صورت را بشویند: سیب زمینى را پخته نیم گرم بر چشم ببندند و از جوشانده آب کاه سر و صورت را بشویند.
کم سوئى چشم در مزاج بلغمى که با اشک غلیظ و جمع شدن چرک در کنار چشم ها همراه است (در کسانى که به ضعف گوارش مبتلا هستند بیشتر دیده میشود)
درمان
با جوشانده گل بنفشه و دادن ایارج فیقرا عامل بیمارى را از بدن دور ساخته یعنى به اصطلاح پاکسازى و تنقیه بدن نمایند وج و مصطکى بخورند و اطریفل صغیر و کبیر میل کنند و در مزاجهاى سرد درمان را با گوشت پرندگان به صورت سوپ تواءم با قدرى دارچین و خولنجان و زنجبیل و زیره ادامه دهند.
روغن بابونه بر سر بمالند و در بینى بچکانند، قدرى گرد فلفل در بینى کشند تا عطسه نمایند.
با جوشانده بابونه گل بنفشه مغز ناخنک ، پودینه و مر زنجوش سر و صورت را بشویند و زنجبیل ، وج ، ایارج فیقرا، برابر انتخاب کرده در عسل حل کرده روزى سه قاشق چاى خورى میل نمایند.
مداومت در خوردن شلغم خام یا پخته ضعف بینائى را کم مى کند و خوردن دارچین و ایارج فیقرا و اطریقل و بکار بردن روغن بنفشه به صورت چکانیدن در بینى و شستشوى چشم با جوشانده ریحان کوهى همه مزید بینائى هستند.
نسخه براى کم سوئى چشم
روزانه ۵/۲ گرم سداب را جوشانده صبح و عصر براى یکماه یا بیشتر میل نمایند.
این دستور براى زنان آبستن خوب نیست . یا روزانه ۵/۲ گرم سیاهدانه را کوبیده ، ۵/۲ گرم صبح و ۵/۲ گرم عصر یا عسل شربت دیگر میل کنند.
نسخه :
بادیان ۱ گرم
سیاد دانه ۲ گرم
با ۱۰ گرم نبات سائیده وقت شب هنگام خوابیدن میل نمایند.
(این نسخه باعث ازدیاد بینائى نیز مى باشد)
نسخه دیگر
سنبل ۱۰ گرم
میخک ۵ گرم
دارچین ۵ گرم
جب بلیسان ۱۰ گرم
دارفلفل ۵ گرم
اسارون ۵ گرم
وج ۵ گرم
قرفه ۵ گرم
زنجبیل ۵ گرم
هیل غرابى ۵ گرم
همه را نرم کوبیده در ۲۵۰ گرم عسل حل کرده روزى سه قاشق مرباخورى این نیز مؤثر بر ازدیاد بینائى و براى کلیت و براى سردردهاى افراد سرد مزاج نافع است .
نسخه براى برف و برق گرفتگى چشم
در اینجا بایستى سر و صورت را با پارچه سیاه پوشانده و چشم را با آن بست بادام تلخ را کوبیده و بر پشت چشم ضماد کنند و چشم را با آب گرم بشویند و چنانکه گذشت از سیب زمینى پخته به پشت چشم بیندازند.
ترس از نور
در اینجا بایستى هر چه زودتر به تبرید و ترطیب آن کوشید (یعنى سرد و خنک کردن )
ضعف بینائى در روز و برقرارى آن در شب
درمان را با چکانیدن شیر زن در بینى و چکاندن روغن بنفشه و روغن بادام و روغن کدو و فرو بردن سر در آب شیرین و گشودن چشم در آن نافع است . خوردن آب انار شیرین و لعاب اسپر زه قند یا با شربت بنفشه و یا سکنجبین ، مالیدن روغن بنفشه بر سر و خوردن زیره ، گل نیلوفر با آب جگر و خوردن غذاهاى غلیظ و پر انرژى و مولد خون مثل آش حلیم ، گوشت گاو، پاچه گوسفند و زیره و گشنیز و کاهو و هویج در بهبودى بیمارى مؤثر است .
کم سوئى در روز
درمان :
دوده روغن بنفشه در چشم کشند و تمام داروهاى مقوى بینائى در اینجا مورد مصرف دارد.
شب کورى
درمان :
دادن ایارج فیقرا خوردن جگر بز و کباب و پرهیز از غذاهاى غلیظ و سرخ کرده و زیاده خورى در شب لازم است و با جوشانده بادیان ، شبت ، بابونه ، مرزنجوش ، سوسن ، و سداب سر و روى را بشویند، قدرى بادیان و دارفلفل را در آب بریزند و سر را با آن بخور دهند و در غذاهاى روزانه کمى آنغوزه ، خردل ، مشک طرامشیع ((کاکوتى ))، آویشن ، انجدان بریزند.
آب ریزش چشم
این بیمارى بیشتر به علت گرفتن مجراى چشم به علل مختلفى به وجود مى آید و آب اضافى چشم که براى تر کردن کره چشم ترشح مى شود و بایستى از راه مجراى چشم و بینى وارد بینى شود به علت گرفتگى آن در چشم جمع شده از گوشه چشم سرازیر مى گردد متاءسفانه درمان این بیمارى دشوار و اکثر بایستى با عمل جراحى و باز کردن مجراى چشم ، بیمار را بهبودى بخشید. اگر بیمار رعایت بهداشت و نظافت را ننماید ممکن است در اثر دستمالى ، کیسه اشک چرکین گردد.
درمان :
شستشوى چشم با آب کندر، آب خاکستر مامیثا و یا هر داروئى که خاصیت خشک کنندگى و ضدعفونى داشته باشد مؤثر است .
نسخه :
پوست انار، پوست هلیه زرد را در گلاب پخته با پنبه چشم را بشویند.
نسخه :
سماق و انجبار، کندر، مصطکى ، صبر را با عرق بارهنگ به زیر و پشت چشم و پیشانى ضماد نمایند.
نسخه :
بارهنگ یا مورد یا گل سرخ یا پوست هلیله زرد از یکى از آنها ۵ گرم انتخاب کرده و در یک بطر آب جوشانده چشم را بشویند.
فرو رفتن جسم خارجى در چشم
در این حالت به هیچ وجه نباید چشم را بمالند زیرا ممکن است جسم خارجى در چشم فرو رود. بیمار بایستى دهان خود را باز کند و مرتبا چشم خود را باز کرده و بهم بزند تا اشک بیشترى ترشح شود زیرا اینکار به خروج جسم از چشم کمک مى کند با یک قطعه پنبه اى که بر میله اى پیچیده شده باشد به آهستگى در کنار جسم خارجى قرار دهند و به آهستگى آن را بردارند یا اینکه به وسیله سر میله نازکى که بطور افقى در مسیر جسم خارجى قرار داده مى شود جسم خارجى را به طرف کنار چشم رانده و او را بردارند – اگر جسم خارجى کاملا در چشم فرو رفته باشد بدون دستکارى باید به چشم پزشک مراجعه نمایند ناگفته نماند که در ابتداء در صورتیکه چشم زخم نباشد قدرى شیر زن در آن بچکانند سپس با آب گرم بشویند اگر جسم خارجى در چشم فرو رفته باشد کمى نشاسته روى آن ریخته تا با آب چشم خارج گردد یا به وسیله قطعه پنبه به آهستگى روى آن بکشند تا نشاسته همراه جسم خارج گردد.
خارش پلک
در اینجا پاکسازى بدن بر حسب مزاج لازم است و بایستى غذا را متناسب با حالت بیمار انتخاب کرد و بطور کلى غذاهاى چرب ، سرخ کرده و غلیظ میل ننمایند و چشم را با (محلول یک قاشق آب غوره در یک بطر آب جوشیده ) بشویند، اگر مزاج بیمار صفراوى یا دموى باشد بایستى از جوشانده گل بنفشه ، برگ کاسنى ، گل نیلوفر، سبوس گندم ، و آرد جو سر و صورت را بشویند و بر پشت پلک نشاسته منقى (پاک ) یا آرد جو یا روغن گل یا شیر زن ، سفیده تخم مرغ ، حضض ، صندل یا آب کاسنى که این بیشتر براى دموى مزاج بهتر است ضماد نمایند و در صفراوى مزاج آب گل همیشه بهار، آب قرفه آب کدو بر پشت پلک ضماد نمایند در بلغمى مزاجها بهتر است که با آب گرم و سرکه داروهاى فوق را خیسانده ضماد نمایند.
و از جوشانده
بابونه ۱۰ گرم
مغز ناخنک ۱۰ گرم
گل بنفشه ۱۰ گرم
گل نیلوفر ۵ گرم
سبوس گندم ۲۰ گرم
چشم و سر را روزانه بشویند.
گاهى در بین مژه ها حالتى شبیه به سبوس سفید پوسته پوسته خارش دار پیدا مى شود که آن را شوره نامند و این بیمارى باعث ریختن مژه ها نیز مى گردد که در اینجا نیز بایستى پس از پاکسازى بدن از خلط غالب به درمان بیمارى پرداخت .
نسخه :
ساقه و برگ ارزن را بسوزانند و در روغن گل ریخته خمیر آنرا به بن مژه ها و محل شوره بمالند روغن فندق سوخته نیز خیلى مؤثر است .
خارش کناره هاى پلک
این بیمارى که باعث خارش شدید پلکها و ریزش مژه ها مى گردد، بیمارى مزاحمى است که بیمار را آزار مى دهد و لازم است که رعایت غذا به عمل آید زیرا در بهبودى حال بیمار مؤثر است .
نسخه :
۵ گرم سماق را در یک بطر آب جوشانده کمى گلاب اضافه کرده پلکها را بشویند و در وقت شب برگ خرفه ، برگ کاستى را کوبیده با روغن گل بر پلک ضماد نمایند و هر روز صبح دوش آب گرم گیرند.
ریختن مژه ها
بر حسب خلط غالب بدن را پاکسازى کرده تعدیل مزاج نمایند و بعدا حجر ارمنى و هسته خرما را سوزانده روغن آن را بمالند در اینجا نیز روغن فندق خیلى مؤثر مى باشد رعایت غذا و مصرف اغذیه مناسب در این بیمارى یکى از ارکان مهم معالجه است ، شستشوى چشم و مژه ها با آب گل ارمنى نیز مفید است .
نسخه :
کات کبود ۵/۲ گرم
هلیه زرد ۵/۲ گرم
زنجبیل ۵/۲ گرم
زرد چوبه ۵/۲ گرم
مامیران ۵/۲ گرم
دارفلفل ۵/۲ گرم
همه را نرم کوبیده در آب غوره ریخته روزى یک قاشق مرباخورى از آن را با آب جوشیده رقیق کرده با پنبه پلکها را بشویند.
ورم ملتحمه بهاره یا حساسیت چشمى (خارش ، آب ریزش ، قرمزى و تیره گى قرنیه )
مغز ناخنک ۲۵ گرم
بابونه ۲۵ گرم
گل بنفشه ۲۵ گرم
هر روز یک قاشق مرباخورى در یک لیوان آب جوشانده صاف کرده در یک استکان تمیز قدرى از آن را بریزند و چشم را بشویند صبح ، ظهر، شب ، این نسخه داروى بسیار آزموده اى میباشد.