یکی از نشانههای اطمینان از سلامت بیماران اندازهگیری فشار خون است؛ فشار خون طبیعی هر انسانی باید ۸۰/ ۱۲۰ باشد یا به عبارت دیگر، فشار بزرگ یا سیستولی ۱۲۰ میلیمترجیوه و فشار کوچک یا دیاستولی ۸۰ میلیمتر جیوه است.
البته فشار خون همه افراد دقیقا ارقام گفتهشده نبوده و ممکن است کمی این طرف یا آنطرفتر باشد. اندکی کمتر یا بیشتر بودن فشار خون همیشه به معنای بیماری نیست و جزئی از فیزیولوژی بدن فرد محسوب میشود، اما در علم پزشکی میزانی برای پرفشاری خون وکمفشاری خون تعیین کردهاند.
علتهای بسیار زیادی برای بروز فشار بالا وجود دارد. این عوامل به دو دسته قابل کنترل و غیر قابل کنترل تقسیم بندی میگردند:
عوامل غیر قابل کنترل
عوامل قابل کنترل
در برخی موارد فشار بالا میتواند باعث خونریزی مغزی شود.
دیگر عوارض فشار خون بالا شامل: خطر عمده در سکته مغزی، سکته قلبی (حملات قلبی)، نارسایی قلب، آنوریسمهای شریانی (به عنوان مثال آنوریسم آئورت)، بیماری شریانهای پیرامونی و دلیل بیماریهای مزمن کلیه است.
عواملی که در روش زندگی منجر به کاهش فشار میشوند عبارتند از:
افرادی كه از فشار بالا رنج می برند باید از خوردن غذاهایی مانند: سوسیس، كالباس، كنسرو گوشت، ماهی دودی یا كنسرو شده، سسها و كنسرو لوبیا كه سرشار از سدیم هستند، پرهیز كنند. در طبخ به جای كره و روغن جامد نباتی بهتر است از روغن زیتون، سویا و كانولا استفاده كرد. مواد حاوی كافئین از قبیل قهوه، نوشابههای كولا و شكلات سبب افزایش فشار خون میشوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.
تغییر رژیم غذایی و روش زندگی میتواند در کنترل فشار موثر بوده و خطر عوارض ناشی از آن را بر سلامتی کاهش دهد. با این حال، درمان دارویی غالباً برای افرادی که تغییر روش زندگی در آنها بی تاثیر بوده و یا کافی نبوده است، ضروری میباشد.
۶ – با اجتناب از مصرف غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد، اعمال هضمی را بهبود بخشید.
۷ – نوشیدن هر نوع نوشیدنی را با غذا و در کنار غذای اصلی به دلیل تداخل در هضم محدود کنید.
۸ – از مصرف غذاهای سرخ کرده یا غذاهایی که در درجه ی حرارتهای بسیار بالا و یا با مدت زمان طولانی تهیه می شوند، خودداری کنید و به خاطر داشته باشید، استفاده ی چند باره از روغنهای آشپزی عاملی در بالا بردن فشار خون است.
۱۰ – چای، قهوه و شکلات را بسیار محدود کنید و تا ۱ ساعت پس از صرف غذا چای ننوشید و به جای آنها از چایها و دمکردنیهای گیاهی (مثل گل گاو زبان) استفاده کنید.
۱۱ – از مصرف نمک و غذاهای پُر نمک و ادویه بپرهیزید. به جای نمک می توانید از سبزیجات تازه یا خشک، ادویهجات مفید (زردچوبه- دارچین و…)، پودر سیر و پیاز و آب لیموی تازه استفاده کنید.
۱۲ – موادی مثل کره، خامه، مارگارین، دنبه، سسها و روغنهای جامد را از برنامه ی غذایی حذف کرده و به جای آنها از روغن زیتون- روغنهای گیاهی مایع و روغن ماهی استفاده کنید.
۱۳ – مغزها و دانههای گیاهی مثل گردو حاوی موادمغذی بی شماری هستند. می توانید از آنها در رژیم غذایی روزانه بهره ببرید. استفاده از آنها در سالادها به خوش طعم و مقوی کردن آنها کمک شایانی می کند.
۱۴ – حداقل ۳ بار در هفته ماهی بخورید و به جای گوشتهای قرمز سعی کنید از گوشت سفید استفاده کنید.
۱۵ – از استرس بپرهیزید، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می کند، استرس و عصبانیت است.
۱۶ – هر روز زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید و به خاطر داشته باشید، کار کردن بی وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی شما وارد خواهد آورد. حتی اگر عادت به خوابیدن در میانه ی روز ندارید، برای دقایقی چشمها را روی هم گذاشته و به استراحت بپردازید.
۱۷ – ورزشهایی مثل: پیاده روی، شنا، دوچرخه?سواری ورزشهای مناسبی برای پایین آوردن فشار خون به شمار می آیند. بنابراین حداقل ۳ بار در هفته و هر بار حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
۱۸ – از گلپر، آویشن، نعناع خشک، کنجد و… به جای نمک استفاده کنید.
۱۹ – سیگار را به طور کامل از برنامه ی زندگی خود حذف کنید.
امید است با راهکارهای تغذیه ای ارائه شده گامی مؤثر در جهت کاهش فشار خون و از بین علل ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی بردارید و جاده ی زندگی را با همواری بیشتری طی کنید.
هنگامی که در وضعیتی فوق العاده، اعم از تغییر موقعیت، اضطراب، عصبانیت و… قرار می گیریم، بدن ما فعالیت خود را با یک سری تغییرات سریع داخلی تنظیم می کند که یکی از مهمترین آنها، آزاد شدن هورمون آدرنالین از غدد فوق کلیوی است که با افزایش تعداد ضربان قلب و تنگ کردن عروق به کمک یک سری ترشحات دیگر، منجر به بالا رفتن فشار خون و رسیدن خون اکسیژنه به عضلات و مغز می شود.
ثابت شده است که شیوع فشار خون بالا در مناطقی از جهان که مصرف نمک بالاست، بیشتر است. مصرف نمک زیاد از دوران شیرخوارگی پایه ای برای بالا رفتن فشار خون در سنین بالاتر خواهد شد. محدود کردن نمک در سال های بعدی برای بازگرداندن فشار خون به سطح مناسب کافی نیست و کمی منجر به بهبودی می شود.
یک قاشق چای خوری نمک حاوی ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم است که این مقدار معادل کل مقدار مصرفی توصیه شده ی روزانه را تشکیل می دهد.
با اولین پک به سیگار یا پیپ، فشار خون سیستولیک تا ۲۵ میلی متر جیوه افزایش می یابد و علت آن نیز، آزاد شدن آدرنالین است.
تصلب شرایین علت اصلی پرفشاری مزمن خون است که عامل شروع آن، آسیب به جدار داخلی عروق است و به دنبال رسوب کلسیم، کلسترول و فیبرین و… در جدار عروق رخ می دهد.
فشار خون بالا در افراد چاق، دو برابر افرادی که اضافه وزن ندارند و در محدوده وزن طبیعی هستند، شایع تر است. در این موارد، کاهش اندک وزن نیز به پایین آوردن فشار خون شما کمک می کند.
صدف کوهکن- کارشناس تغذیه