درمان امراضى ریوى (سینه دردها)در طب سنتی

آسم ریوى
عارضه ایست که در اثر تنگ شدن مجارى کوچک و برونشهاى ریوى در اثر آلرژى یا در اثر ورم در بیماریهاى عفونى ریه و یا هر عامل دیگرى که بتواند باز و بسته شدن ریه ها را مختل سازد، بوجود مى آید قبلا در قسمت آلرژى عمل مواد آلرژى زا را متذکر شده ایم بیمارى آسم در کسانیکه زمینه مساعد دارند پیدا مى شود وارث در پیدایش آن بى تاءثیر نیست این بیماران به محض برخورد به ماده حساسیت دهنده ، تنگ نفس آنها شروع مى شود. تنگ نفسهاى آسماتیک در جوانها و کودکان بیشتر زمینه آلرژى و در بالغین و پیران علت عفونى دارد.
موادیکه بیشتر باعث حساسیت مى شوند (عبارتند از)
پولن گیاهان ، غذاها، مواد شیمیائى ، مواد فیزیکى ، داروها، گردوغبار، پشم ، کرک ، پوست حیوانات ، پرمرغ ، درخت هاى خانگى مثل درخت گردو، حشره کشها، مبل و صندلى خانه ، و بیشتر لوازم خانوادگى که دردسترس ‍ مى باشد، حتى دیدن اشیاء باعث حملات آسمى شده است .
این نوع حساسیت که در مقابل عوامل خارجى به وجود مى آید به نام آسم خارجى نامیده مى شود گاهى شخص در مقابل ترشحات میکروبهاى داخلى که در مجارى فوقانى تنفس و یا در مجارى تحتانى تنفس مثل ریه قرار دارند دچار آسم مى شود.
علت پیدایش حمله آسمى
هیستامین داروئى است که مستقیما روى جدار آلوئلها اثر کرده ، باعث تنگ شدن آنها مى شود و این ماده همان عاملى است که هنگام برخورد ماده آلرژى زا به بدن پیدا مى شود.
درمان :
براى درمان آلرژى سه عامل مهم در دست مى باشد:
۱- معالجه سمتوماتیک یا علامتى
۲- درمان حساسیت فرد
۳- دادن ارمونهاى آدرنوکورتیکوسترپ یا گلیکوکورتیکوئیدها (کورتیزن )
۴- چون هیستامین باعث پیدایش حملات آسمى مى شود لذا دادن داروهاى ضد هیستامینى لازم است اپى نفرین خود نمى تواند باعث از بین بردن هیستامین شود لاکن عمل جداگانه اى را انجام مى دهد تا اثر هیستامین که باعث اتساع عروق شده است را خنثى کند زیرا اپى نفرین باعث انقباض ‍ عروق مى شود و یا اینکه اپى نفرین باعث انبساط ریه شده در صورتیکه هیستامین موجب تنگ شدن آن مى گردد.
چرا حملات آسمى شروع مى شود
عواملى که باعث تشدید و تجدید حملات آسم مى شود عبارتند از:
تغییرات درجه حرارت و رطوبت محیط زندگى ، بخارها، گازهاى شیمیائى ، رنگها، بوى واکسها و گازهاى سمى و گردو غبار و غیره خستگى و ضعف شدید و کارهاى طاقت فرساى باهیجان ، تغییرات هورمونى داخلى ، هیجانات و غم و غصه و برخوردهاى روانى ، برخورد آلرژیهاى مکرر با بدن .
وجود کانون عفونى و عوامل ناشناخه دیگرى هستند که همه اینها باعث تکرار علامت آسمى مى گردند.
پیدا کردن عاملى اصلى آسم مشکل ، لیکن عوامل زیر در پیدایش آن مؤثر است :
آسمى که در زمان شیرخوارگى پیدا مى شود بیشتر زمینه آلرژى غذائى دارد.
تنگ نفسهائى که در سنین ۱۰ تا ۳۰ سالگى ظاهر مى شود و مربوط به استنشاق مواد آلرژى زا مى باشد. حساسیت هائى که از ۴۵ سالگى به بالا مى شود بیشتر در اثر عارضه عفونى است که مربوط به آسم داخلى است ، مع ذالک در هر سنى ممکن است عوامل مختلفى باعث تنگ نفس شود، تنگ نفس یا آسمى که در فصل بهار پیدا مى شود بیشتر در اثر پولن گیاهان است .
آسمهاى زمستانه اکثر از عفونت سینوسها، حلق و ریه ها مى باشد.
اگر به محض ورود در مکانى حمله آسم شروع شود مربوط به گردوغبار، گازها، بخارها، پشم ، پر، کرک و پوست حیوانات و نظایر آن است .
عفونت دندانها، سینوسها، لوزه ها، حلق و برونش ها همه عوامل بزرگى در پیدایش آسم داخلى هستند، کانونهاى عفونى خارج از دستگاه تنفسى نیز گاهى ممکن است باعث بروز حملات آسمى شوند.
درمان :
حملات آسمى حداکثر به درمان با اپى نفرین جواب مى دهند لیکن اپى نفرین در فشارخونیها و پرکارى تیروئید یا بیماریهاى قلبى بایستى با احتیاط به کار برده شود.
امینوفیلین و افدرین تواءم با فنوباربیتوریک ها خیلى مؤثر است آنتى هیستامین ها خیلى مؤثر نیستند لیکن در کودکان شاید اثر بهترى را انجام دهند، توجه باید نمود که ترکیبات مرفینى در اسم برونشى بکار برده نشود زیرا خطرناک است .
داروهاى آرام بخش مؤثر است ، مسکن ها غیر از مرفین مفید است و مصرف یک داروى خواب آور در شب بى اثر نیست .
داروهاى مسکن مربوطه را باید با احتیاط داد و نبایستى رفلکس سرفه را از کار انداخت زیرا جمع شدن اخلاط در برونش ها به تنگ نفسى مى افزاید و بهتر است که از داروهاى رقیق کننده و خلطآور استفاده شود.
کدوئین به مقدار کم و ئیدرات ترپین نیز مؤثر است .
کلر و پتاسیم به عنوان رقیق کننده خلط خیلى مؤثر و مفید است ، بخور تنطور بنژون گاهى مؤثر واقع مى شود، در آسمهاى مزمن تنفس با اکسیژن لازم است خصوصا اگر به مرحله سیانوز رسیده باشد داروهاى متسع کننده برونشها به صورت ائیرسل (استنشاقى ) در هنگام حملات حاد و سخت نافع است معالجه و درمان این بیمارى با داروهاى گیاهى اثرات نیکوئى داده است . زیرا داروهاى انتخابى گیاهى همان خاصیت داروهاى شیمیائى فوق را دارا مى باشند و در بعضى موارد اثر شایان توجهى از معالجه با گیاهان دیده مى شود.
دستورات مفید
مبتلایان به آسم یا تنگ نفسى نبایستى بلافاصله بعد از غذا آب بنوشند و پس از ۲ ساعت بهتر است آب مصرف نمایند.
در نوشیدن آب نبایستى افراط کنند و تقلیل شرب لازم است .
نبایستى بلافاصله پس از صرف طعام به خواب روند، اگر بتوانند در روز خواب نروند بهتر است . مالیدن سینه و پهلوها با کف دست و با یک حوله اى به صورت ماساژ مفید است .
این عامل در حکم بادکش است و اگر محل گفته شده را با کوبیده و نرم شده کف دریا ماساژ دهند بهتر است در صورتیکه از ماساژ ناراحت شوند مى توان محلهاى مذکور را با روغن یاسمین یا روغن گل شب بو ماساژ داد و مالش بایستى به تدریج از ملایم شروع شده ، کم کم با قوت بیشترى ادامه داده شود. جوشانده درمنه ماساژ خوبى مى باشد.
ریاضت مفید است اما در ابتدا به آهستگى سپس به تدریج آن را قوى تر مى کنند و بهتر است غذا را بعد از ریاضت صرف نمایند این ورزش و ریاضت را بایستى روزانه به مدت کمى ادامه دهند و بهتر است که بیمار آسمى ، این عمل را از ابتداى بیماریش شروع نماید تا عادت کند، مبتلایان به تنگ نفس باید از یبوست طبع بپرهیزند و با خوردن ملینات طبع را لینت دهند از غذاها و داروهائى که باعث زیاد شدن ادرار مى گردند بپرهیزند زیرا باعث سفت شدن خون و اخلاط درون ریه مى گردد.
هواى بسیار سرد و بسیار گرم براى ریه مضر است ، اگر مزاج بیمار گرم و یا بیمار مبتلا به تب باشد هر چه زودتر در رفع آن بکوشند و از نسخه زیر استفاده کنند.
نسخه :
گل بنفشه ۱۰ گرم
عصاره شیرین بیان ۱۰ گرم
غاریقون ۵ گرم
کتیرا ۵ گرم
همه را نرم کوبیده روزى سه قاشق مرباخورى میل نمایند و یا اینکه پس از نرم کوبیده شدن ، داروها را در ۲۰۰ گرم عسل ریخته مثل بالا صرف کنند.
عاریقون و افتیمون براى این بیماران بسیار نافع است (هر دو را نرم کوبیده با عسل بکار برند افتیمون ۱۵ گرم – غاریقون ۱۰ گرم ، عسل ۲۵۰ گرم ).
اگر داروى معتدلى لازم شد ۵ گرم زیره را نرم سائیده در نصف استکان سرکه حل کرده همه را در یک لیوان آب جوشیده ریخته روزى چهار قاشق غذا خورى میل نمایند.
اگر بیماران مبتلا به تنگ نفس دچار خناق و گرفتگى صدا شدند بوره ۲ گرم دانه اسفند ۲ گرم همه را سائیده در یک استکان عسل حل کرده یک روز میل نمایند. اگر گل زوفا، گل خطمى ، رازیانه ، گل بنفشه ، سه پستان ، گل گاوزبان ، و ۳۰ گرم انجیر را جوشانده صاف کرده به داروى فوق اضافه نمائید خیلى مؤثر و شربت ضد آسم مؤثرى به دست خواهد آمد.
معجون زوفا داروى مؤثرى براى اینگونه بیماران است که بایستى روزانه مصرف نمایند (شربت زوفاى تنها: گل زوفا ۱۰۰ گرم جوشانده آب آنرا صاف کرده و در ۲۵۰ گرم عسل و ۲۰۰ گرم نبات ریخته مدت ۲ هفته میل نمایند)
شربت زوفاى مرکب
انجیر ۲۰ گرم
مویز ۵۰ گرم
تخم شنبلیله ۱۵ گرم
گل زوفا ۱۵ گرم
ریشه شیرین بیان ۱۵ گرم
ریشه ایرسا ۲۰ گرم
ریشه کرفس ۱۰ گرم
ریشه بادیان ۱۰ گرم
تخم کرفس ۱۵ گرم
تخم بادیان ۱۵ گرم
تخم انجره ۵ گرم
پودینه ۱۵ گرم
فراسیون ۱۵ گرم
پرسیاوشان ۲۰ گرم
داروهاى فوق را نیم کوب کرده به ۲۰ قسمت مساوى تقسیم نموده سپس ‍ انجیر و مویز را به هر قسمت اضافه نمایند ۲۰ روز جوشانده صبح و عصر میل کنند.
نسخه براى خروج خلط و بلغم از ریه
شربت زوفا که در بالا گذشت بهترین دارو براى رقیق کردن خلط و خروج آن مى باشد.
نسخه :
انجیر ۱۰ دانه ، تخم شنبلیله ۱۰ گرم ، بادیان ، ریشه ایرسا، گل زوفا از هر کدام ۱۰ گرم جوشانده چهار روز صبح و عصر میل نمایند.
و یا اینکه همه را جوشانده صاف کرده ۵ گرم پیاز عنصل را نرم کوبیده در ۲۵۰ گرم عسل ریخته و سپس شربت فوق را به آن اضافه نموده کمى دوباره روى آتش ملایم حرارت داده تا سفت شود از این معجون روزى چهار قاشق مرباخورى مى توان مصرف نمود.
نسخه :
جوشانده انجیر، گل بنفشه ، عناب ، سه پستان ، و گل گاوزبان نیز مؤثر است پس اینکه سینه از اخلاط پاک گردید مى توان نسخه زیر را به کار برد.
نسخه :
تخم ترب ۱۵ گرم
تخم شوید ۱۰ گرم
ریشه ایرسا ۲۰ گرم
همه را جوشانده صاف کرده در ۲۵۰ گرم عسل ریخته کمى با آتش ملایم حرارت داده تا به قوام آید روزى چهار قاشق مرباخورى .
ناگفته نماند که از خوردن شیر و ماهى و میوه جات تر و سرد و غیره بایستى پرهیز نمود بیماران مبتلا به آسم و تنگ نفس ریوى مدام مى توانند مقدارى از عصاره شیرین بیان را که در شکر خوب پخته و سفت شده باشد مثل قرص در دهان داشته بمکند.
کوبیده گل زوفا و سیاهدانه و عسل معجون مفید و مؤثرى براى آسم مى باشد. دادن ایارج فیقرا نافع است در هنگام تنگ نفس و حمله هاى آسمى از بخور صبر یا قنه یا بذرالبنج یا مصطکى یا زراوند گرد یا مر یا قسط یا سلیخه یا گوگرد به تنهایى یا با هم مى توان استفاده نمود. و مالش سینه و پهلوها در این هنگام مفید است . (با جوشانده درمنه )
نسخه :
مقدارى شلغم را دوبار در آب جوشانده سپس آنها را در پارچه اى تمیز ریخته فشار دهند تا آب جذب شده آنها خارج شود با روغن گاو و مقدارى نبات کوبیده مخلوط کرده میل نمایند این دستور بسیار مفید مؤثر است (بیعدیل ).
نسخه :
ریشه کاسنى ۲۵ گرم
بادیان ۵ گرم
مغز تخم کدو ۱۵ گرم
مغز تخم خربزه ۱۵ گرم
مغز تخم کاوشه ۱۵ گرم
گل قافث ۱۰ گرم
تخم خطمى ۱۰ گرم
ریشه شیرین بیان ۵ گرم
سنبل الطیب ۱۰ گرم
گل بنفشه ۱۵ گرم
گل گاوزبان ۱۰ گرم
مویز ۲۰۰ گرم
همه را نیم کوب کرده روزى ۱۵ گرم جوشانده صبح و عصر میل نمایند این دارو مدر بول و حیض و ضد سنگ کلیه مى باشد و نیز براى یرقان و تب هاى کهنه مفید است .
نسخه :
گل سرخ ۱۰ گرم
سعد ۱۰ گرم
قرنفل ۵ گرم
مصطکى ۱۰ گرم
سنبل ۵ گرم
اسارون ۵ گرم
بسباسه ۵ گرم
جوز هندى ۵ گرم
هیل غرابى ۵ گرم
هیل باد ۵ گرم
قرفه ۵ گرم
آمله مقشر ۱۰ گرم
قند ۲۵۰ گرم
عسل ۲۵۰ گرم
همه را نرم کوبیده در عسل و قند ریخته روزى سه قاشق مرباخورى این دارو مقوى اعصاب رئیسه یعنى مؤثر بر حواس پنجگانه و بر طرف کننده ضعف عمومى و در امر باه و تقویت قلب بسیار مؤثر است داروى فوق بیشتر اثر تقویتى داشته اثرات شایانى روى آسم ندارد و بهتر است در مورد آسم به کار برده نشود.
نسخه :
صبح و عصر جمعا ۱۰ گرم اسپرزه را به مدت مدیدى کفلمه نمایند اگر این کار را ادامه دهند پس از مدتى اثرات بسیار نیکوئى خواهد داشت .
امراض ریوى (سرفه )
اگر مزاج ریه گرم تر از حالت طبیعى باشد، علائمى چون فراخى سینه ، آواز قوى ، نبض قوى وجود دارد که استراحت یافتن از هوا و آب سرد و معتدل نیز جزء علائم این مزاج است .
اگر مزاج ریه سرد و تر باشد، تنگ نفس ، و کند شدن تنفس و سرفه پیش ‍ مى آید.
اگر مزاج ریه تر باشد، تنفس صدادار، سستى و شلى عضلات صورت صداى کوتاه ، بطورى که آواز بلند براى بیمار مقدور نیست .
اگر مزاج ریه خشک باشد، درشتى صدا تنگ نفس دیده مى شود براى از بین رفتن حالات فوق لازم است که ریه در حد اعتدال طبیعى خود باشد تا هیچ یک از عوارض بالا پیش نیاید.
سرفه
سرفه حالتى است دفاعى که لازمه زندگى است زیرا براى خارج کردن جسم خارجى مثل غذا و غیره لازم است ولى سرفه هاى شدید و مزاحم که عامل اصلى آنها بیماریهاى ریه و غیره مى باشد بایستى تسکین داده شود.
سرفه در مزاجهاى گرم
درمان :
ماءالشعیر یا آبجو، لعاب اسپرزه ، شربت خشخاش ، شربت نیلوفر، شیرخشت همگى مؤثرند.
نسخه ها براى تسکین سرفه
عصاره شیرین بیان ۱۵ گرم
کتیرا ۵ گرم
مغز بادام ۱۵ گرم
گل بنفشه ۱۰ گرم
صمغ عربى ۵ گرم
همه را نرم کوبیده به قدر ۵/۲ گرم هر دفعه میل نمایند در سرفه هاى مزاحم صندل کافور و تراشه کدو را با آب کشنیز و آب برگ کاهو مخلوط کرده بصورت ضماد بر سینه گذارند.
شربت بنفشه که فرمول آن گذشت بهترین داروى مسکن سرفه است .
نسخه :
صمغ عربى ۵ گرم
مصطکى ۵ گرم
کتیرا ۵ گرم
نشاسته ۱۰ گرم
تخم شنبلیله ۱۰ گرم
تخم کتان ۱۰ گرم
دانه خطمى ۵ گرم
به دانه ۵ گرم
نبات ۲۰ گرم
همه را نرم کوبیده یک قاشق غذاخورى آن را در نصف لیوان آب جوش ‍ ریخته پس از اینکه خوب لعاب داد میل نمایند، روزى ۳ مرتبه مى توان از این طریق استفاده نمود.
اگر سرفه تواءم با خون باشد جومقشر را جوشانده آب آن را مرتبا با شکر یا شربت گل یا گلاب میل نمایند.
نسخه :
جوشانده انجیر، ریشه شیرین بیان و گل قند براى تسکین سرفه بسیار مؤثر است .
نسخه :
براى برونشیت در تعقیب زکان یا گریپ
براى نرم شدن اخلاط و نضج ماده از جوشانده شربت زوفاى کبیر که در بالا گذشت به کار برند یا از جوشانده ریشه شیرین بیان ، و گل زوفا با عسل استفاه نمایند (به فرمول زیر)
انجیر ۱۰ دانه
تخم شنبلیله ۱۰ گرم
ریشه شیرین بیان ۱۵ گرم
گل زوفا ۱۰ گرم
همه را جوشانده صاف کرده آب آن را در ۲۵۰ گرم عسل ریخته روزى سه قاشق مرباخورى میل نمایند.
خوردن ماءالشعیر بجاى آب در این حالت توصیه مى شود.
نسخه پاک کننده سینه از اخلاط (مخلط)
گل زوفا ۱۵ گرم
پودینه ۵ گرم
ریشه ایرسا ۱۵ گرم
تخم انجره ۵ گرم
انیسون ۵ گرم
گل خطمى ۵ گرم
به مدت ۵ روز داروهاى فوق را جوشانده صبح و عصر میل نمایند.
نسخه براى برونشیت هاى مزمن (سرماخوردگى کهنه )
در اینجا براى حل شدن اخلاط و رقیق شدن محتویات برونشها و خالى شدن آنها، بهترین دارو جوشانده گل زوفا است .
نسخه ضد سرفه
مغز جلغوزه ۱۰ گرم
مغز پسته ۱۵ گرم
مغز بادام ۱۵ گرم
تخم کتان مقشر ۱۵ گرم
همه را نرم کوبیده با ۴۰ گرم شکر روزى سه قاشق مرباخورى کفلمه نمایند.
در هنگام گرفتگى صدا و خشونت آن از شربت هاى خنک مانند سه پستان و عناب و بنفشه و غیره استفاده نمایند. از عفونت هاى ریوى که تب و سرعت نبض و بر افروختگى بیمار و رنگى بودن ادرار در کار باشد اگر بیمار پر خون و دموى مزاج است مقدارى خون فصد نمایند و شربت تمرهندى ، شربت آلو، شربت شیرخشت ، مغز فلوس تجویز نمایند و شربت زوفا، شربت بنفشه ، مفید و کتیرا، صمغ عربى و آب به دانه و لعاب تخم خطمى و نبات چنانچه گفته شد روزى سه مرتبه میل نمایند و مرتبا لعاب اسپرزه بجاى آن مصرف کنند حریره از مغز گندم ، شکر و بادام کوبیده تناول کنند و آب سرد و غذاهاى سرد مخصوصا از غذاهاى ترش بپرهیزند.
هنگامى که سینه بیمار به اصطلاح نپخته است و بیمار داراى سرفه هاى سخت و خشن بوده و اخلاط و ترشحات و برونش ها خارج نمى شود بهترین دارو شربت بنفشه و شربت زوفا مى باشد.
خونریزیهاى ریوى
خونریزیهاى ریوى بیشتر مربوط به بیمارى قلبى مثل تنگى میترال ، سل ، سرطان ، کیست ، هیداتیک ، ضربه ها، آبسه هاى ریه و بیماریهاى التهابى است بیشتر بیماریهاى ریوى چون با سرفه تواءم است اگر سرفه شدید باشد ممکن است از رگه هاى خون تا خون روى هاى بزرگ دیده شود گاهى به علت پاره شدن یکى از شرائین ریوى خونریزى آنچنان زیاد است که بیمار را تلف مى نماید براى بند آوردن خونریزى هاى ریوى داروهاى ضد خونریزى به کار برده مى شود که مهمترین آنها عبارتند از:
قرص کهربا، آب برگ ریحان کوهى ، یا آب خرفه ، یا آب بارهنگ ، صمغ عربى ، کتیرا، گل مختوم ، گل سرخ از هر کدام ۵/۲ گرم نرم ساییده با شربتهاى غابض مثل شربت انار شربت سماق حل کرده روزى چهار قاشق بزرگ بدهند در ابتداى خونریزى مى توان از روزانه ۵ گرم کندر به صورت نرم کوبیده با ماءالشعیر بکار برد بیمار مى تواند صمغ عربى را کوبیده در دوغ گاو حل کرده میل نمایند مقدار ۱۰ گرم صمغ در سه نوبت به مدت سه روز.
نسخه ضد خونریزى بطور عموم
گل مختوم ۱۰ گرم
گل ارمنى ۱۰ گرم
صمغ عربى ۵ گرم
کتیرا ۵ گرم
نشاسته ۲۰ گرم
کهربا ۵ گرم
ریشه مرجان ۵ گرم
زاج بوداده ۵ گرم
گل سرخ ۵ گرم
گلنار ۱۰ گرم
طباشیر ۵ گرم
همه را نرم کوبیده در شربت سماق یا شربت رب انار حل کرده روزى سه قاشق مرباخورى
کسانى که مبتلا به خونریزى از هر جاى بدن مى باشند بایستى از موارد زیر پرهیز نمایند تکلم زیاد آواز بلند، خشم و غضب ، دیدن اشیاء خیلى سرخ ، قرار گرفتن در حرارت شدید آفتاب و از خوردن صبر زرد، کرفس ، کنجد، خرما، پنیر کهنه ، عسل و شیرینى جات بپرهیزند و غذاى سبک و زود هضم میل نمایند.
نسخه دیگر که براى خونریزى عمومى نافع است
شاه دنج (جسمى است سخت مانند سنگ که بایستى نرم کوبیده شود غیر از شاه دانه معمولى است ) ۱۰ گرم پس از نرم کوبیده شدن با آب ریحان کوهى (بادروج ) یا بارهنگ آمیخته بنوشد برگ خرفه و آب خیار بهتر است ، آب نعناع مفید بوده یا شکوفه گشنیز ۱۰ گرم به آب سرد صبح و شام میل کنند که این خیلى مؤثر است .
فرمول قرص ضد خونریزى (نفث الدم )
کندر ۵ گرم
گلنار ۵ گرم
خون سیاوشان ۵ گرم
کهربا ۵ گرم
شادانه (شادنج ) ۵ گرم
گل مختوم ۵ گرم
زاج بوداده ۵ گرم
همه را نرم کوبیده با آب گلاب خمیر کرده قرصهائى به اندازه نخود تهیه کرده و در سایه بخشکانند، روزى شش قرص (۲ عدد صبح و ظهر و شب )
نسخه ضد خونریزى (شربت انجبار)
ریشه انجبار ۲۰ گرم
صندل سرخ و سفید ۵ گرم
آقاقیا ۵ گرم
همه را نرم کوبیده روز چهار قاشق مرباخورى این داروها مقوى معده ، مؤثر بر کار کبد از بین برنده اسهال خونى و نیز ضد خونریزى عمومى است .
نسخه ضد خونریزى عمومى
گل ارمنى ۱۰ گرم نرم کوبیده در آب خرفه حل کرده مصرف نمایند (خرفه را باید جوشانده آب آنرا بگیرند روزى چهار قاشق مرباخورى )
نسخه ضد خونریزى
گل مختوم با آب بارهنگ و کهربا یا آب برگ خرفه و گل ارمنى و آب عصى الراعى (سرخ مرز) دهند و در آب خوراکى روزانه بیمار، صمغ عربى ، طباشیر، گل ارمنى و شادنه اضافه نمایند از این داروها از هر یک ۱۰ گرم انتخاب کرده نرم کوبیده روزى ۵/۷ گرم ، هر دفعه ۵/۲ گرم مى توان مصرف نمود.
نسخه دیگر
گل مختوم ۵ گرم
گل ارمنى ۱۰ گرم
صمغ عربى ۵ گرم
کتیرا ۵ گرم
نشاسته ۱۰ گرم
کهربا ۵ گرم
بسد (ریشه مرجان ) ۵ گرم
زاج سوخته ۵ گرم
گلنار ۱۰ گرم
طباشیر ۵ گرم
نرم کوبیده با آب میل نمایند (روزى سه قاشق مرباخورى )

ذات الریه یا برونشیت یا ورم ریه
در اینجا بیمار مبتلا به سرفه ، تب و حالت برافروختگى و گاهى تؤ ام با تنگ نفس مى باشد.
درمان :
داروهاى گیاهى بیشتر براى تسکین سرفه و خروج اخلاط و فرونشاندن حالات التهابى و تشنجى بیمار به کار مى رود بطور کلى تشخیص با عکسبردارى از قفسه صدرى و آزمایش خون و غیره است نه درباره برونشیت بلکه تمام بیماریها را باید پزشک تشخیص داده و دستور معالجه صادر نماید پزشک مى تواند داروهاى گیاهى را تا آنجا که ممکن باشد جانشین داروهاى شیمیایى کند.
داروهاى مؤثر در اینجا
جوشانده عناب ، سه پستان ، نیلوفر، خطمى ، بنفشه ، مغز فلوس و ترنجبین است ضماد صندل ، آرد جو، برگ چغندر، و قدرى روغن بنفشه به پهلوها و پشت مؤثر است بعد از این ضماد که چند روزى از سیر مرض گذشته شده باشد مى توان ضماد زیر را به کار برد.
بابونه ، مغز ناخنک ، گل خطمى ، گل بنفشه ، آرد جو، و روغن بابونه .
در مزاجهاى گرم از شربت بنفشه ، شربت نیلوفر و ماءالشعیر با لعاب اسپرزه و روغن بادام استفاده مى شود در صفراوى مزاجها با تمرهندى ، آلوچه خشکه ، گلاب ، شیرخشت ، معالجه را مى توان ادامه داد. براى کم کردن ورم ریه و التهابات آن مى توان روزانه ۱۰ گرم تخم انجره را نرم کوبیده صبح و عصر با عسل ممزوج کرده بدهند، موقعى که ریه داراى اخلاط چرکى و عفونى باشد میتوان از نسخه زیر استفاده کرد.
گل زوفا ۱۵ گرم
ریشه شیرین بیان ۲۵ گرم
ریشه ایرسا ۲۰ گرم
انجیر در هر جوشانده ۱۰ عدد
این مقدار دارو را به مدت شش روز تا یک هفته مى توان صبح و عصر جوشانده تجویز نمایند.
در این هنگام ضماد گل زوفا آرد جو، تخم انجره ، پرسیاوشان ، با روغن بابونه و پیه مرغ و عسل مخلوط کرده به سینه و پهلوها ضماد کنند موقعى که چرک ریه تمام شد مى توان از نسخه زیر استفاده نمود.
تخم کتان ۱۰ گرم
مغزدانه میوه کاج ۵ گرم
مغز پنبه دانه ۱۰ گرم
عصاره شیرین بیان ۱۰ گرم
تخم شنبلیله ۲۰ گرم
ریشه ایرسا ۲۰ گرم
نرم کوبیده با ۲۵۰ گرم عسل مخلوط کرده روزى سه قاشق مرباخورى ، باید توجه داشت که هنگام پخته شدن سینه و خروج چرک از داروهاى قابض ‍ اخلاط جدا پرهیز نمود.
نسخه :
تخم شنبلیله ۱۰ گرم
مویز ۲۰ دانه
تمرهندى ۱۵ گرم
انجیر ۱۵ گرم
همه را نرم کوبیده هسته هاى تمرهندى را جدا کرده در ۲۵۰ گرم عسل ریخته روزى سه قاشق مرباخورى میل نمایند.
این شربت ازبین برنده دردهاى قفسه صدرى و ضد خونریزى و چرک و همچنین مؤثر بر زخمهاى درونى ریه است ، موقعى که چرک بین پرده ریه ها پیدا شود که آنرا پلوریزى گویند علاوه بر درمان با داروهاى شیمیائى و کشیدن چرک آن ناحیه این داروهاى گیاهى کمکى به بهبودى بیمار مى نماید.
نسخه پاک کننده ریه از چرک و عفونت
جوشانده تخم شنبلیله با انجیر یا جوشانده گل زوفا و انجیر و شکر یا سائیده دانه اسفند با عسل یا تخم کتان و عسل .